Logopedie is zorg die nodig is als er problemen zijn met taal, spraak, stem, gehoor, afwijkende mondgewoonten, of eten en drinken. Logopedisten signaleren, onderzoeken, diagnosticeren en behandelen stoornissen bij zowel kinderen als volwassenen.
Voor onderzoek en behandeling van logopedie is een verwijzing van de huisarts, consultatiebureau-arts, orthodontist of specialist nodig. Op medische indicatie kan er ook behandeling aan huis plaatsvinden.
Leren praten is voor de meeste kinderen een proces dat vanzelf verloopt. Maar dit geldt niet voor ieder kind. Soms verloopt de taalontwikkeling trager, of anders dan je zou verwachten. Het kind begint bijvoorbeeld pas laat met spreken, kent weinig woorden, maakt fouten met zinnen of vertelt heel weinig. Er kan dan sprake zijn van een taalontwikkelingsstoornis (TOS).
Als niet alle klanken goed uitgesproken of gebruikt worden is er sprake van een articulatiestoornis. Er zijn twee soorten articulatiestoornissen. Een voorbeeld van een fonetische articulatiestoornis is lispelen of het niet goed kunnen uitspreken van de [r]. Bij een fonologische articulatiestoornis worden klanken vervangen, vervormd of weggelaten, bijvoorbeeld [tip] in plaats van kip of [pin] in plaats van spin. Er kan ook sprake zijn nasaliteit. Het klinkt dan alsof je verkouden bent.
Als je vaak je stem moet gebruiken, kan dit keelpijn en stemklachten tot gevolg hebben. Er kan een gevoel bestaan van slijm of kriebel in de keel die je niet kunt wegslikken. De stem kan hees of schor worden of soms helemaal wegvallen. Keelklachten en stemklachten kunnen wijzen op een verkeerd gebruik van de stem. De KNO-arts zal een eventuele organische oorzaak, zoals poliep of stembandknobbels, uitsluiten.
Communiceren is een combinatie van spreken en luisteren. Bij auditieve verwerkingsproblemen zijn er problemen met het verwerken van geluiden, klanken en spraak. Veel voorkomende kenmerken zijn: veel ‘huh’ zeggen; moeizaam begrijpen van mondelinge opdrachten; moeite onthouden van informatie en/of het negeren van geluiden of opdrachten. Dit kan spraak- en/of taalproblemen en leerproblemen tot gevolg hebben. De auditieve functies spelen een grote rol bij leesvoorwaarden en het leren lezen en spellen.
Afwijkende mondgewoonten zijn gewoontehandelingen of bewegingen die een negatieve invloed kunnen hebben op de gebitsstand, het spreken, het gehoor en de gezondheid. De meest voorkomende vormen van afwijkende mondgewoonten zijn open mondgedrag, duim- en/of speenzuigen en afwijkend slikken. Oro-myofunctionele therapie (OMFT) is een oefentherapie die wordt gegeven door een gespecialiseerde logopedist. De behandeling is gericht op het herstellen van een verstoord evenwicht in het functioneren van de mondspieren in en om de mond. OMFT pakt de oorzaak aan, zodat andere therapieën, zoals orthodontie of kaakcorrectie, later een blijven resultaat zullen opleveren.
Bij eten en drinken gaat het meestal om problemen met het slikken. Bij hele jonge kinderen en baby’s kunnen er problemen in de mond voorkomen bij het zuigen, slikken en kauwen. De logopedist zorgt dat deze mondfuncties ontwikkelen en herstellen. Bij volwassenen kunnen problemen ontstaan na hersenletsel, aandoeningen van het zenuwstelsel of na een operatie.
